طلای شرطی چیست؟ مزایا، معایب و نحوه معاملات
مقدمه
بازار طلا در ایران علاوه‌بر سکه و شمش، یک شاخه‌ی بسیار پرطرفدار به‌نام «طلای آبشده» و زیرمجموعه‌ای حرفه‌ای‌تر به‌اسم «طلای شرطی» دارد؛ مدلی از معامله که در آن معامله بر پایه‌ی «شرط تعیین عیار در ری‌گیری» انجام می‌شود و پس از اعلام نتیجه آزمایش، قیمت نهایی تسویه می‌گردد. در سال‌های اخیر با رشد نوسانات ارزی و تورم، توجه سرمایه‌گذاران خرد و فعالان حرفه‌ای به طلای آبشده و به‌ویژه معاملات شرطی بیشتر شده است؛ زیرا اجرت ساخت از قیمت حذف می‌شود و نقدشوندگی بالا می‌رود. اما همین مزایا، اگر با آگاهی کافی همراه نباشد، می‌تواند به ریسک‌های جدی مانند اختلاف عیار، تقلب در آبشده‌های نامعتبر، و اختلافات قراردادی منجر شود. در این راهنمای جامع، به‌صورت قدم‌به‌قدم توضیح می‌دهیم «طلای شرطی چیست»، چه اصطلاحاتی در این حوزه رواج دارد، چگونه خرید طلای آبشده آن را امن انجام دهید، چه مزایا و معایبی دارد، و در نهایت با یک جدول مقایسه، نکات عملی، پرسش‌های پرتکرار و جمع‌بندی، شما را برای یک معامله‌ی آگاهانه آماده می‌کنیم.
طلای شرطی چیست؟
طلای شرطی چیست به‌طور خلاصه یعنی معامله‌ی طلای آبشده بر پایه‌ی یک «شرط»: پس از ارسال نمونه به آزمایشگاه ری‌گیری، عیار واقعی مشخص و بر همان اساس تسویه انجام می‌شود. طلای شرطی چیست در لحظه‌ی معامله معمولاً یک عیار «موقت» روی فاکتور درج می‌شود (برای مشتریان معتبر غالباً ۷۵۰ و برای مشتریان جدید یا کم‌اعتبار معمولاً ۷۴۰)، اما رقم قطعی بعد از اعلام نتیجه ری‌گیری معلوم می‌شود. طلای شرطی چیست این روال باعث می‌شود معاملات سریع‌تر جلو برود و طرفین درگیر معطلی نباشند، ولی اگر تفاوت بین عیار موقت و عیار قطعی زیاد باشد، اختلاف مالی ایجاد می‌کند؛ به همین خاطر قرارداد شفاف و توافق کتبی روی فرمول تسویه، نقش حیاتی دارد. طلای شرطی چیست این اصطلاح بیشتر بین طلافروشان و فعالان حرفه‌ای رواج دارد و برای عموم خریداران تازه‌وارد توصیه می‌شود تنها با همراهی افراد باتجربه وارد این نوع معامله شوند تا ریسک اختلاف عیار، کسورات ذوب و دست‌کاری نمونه به حداقل برسد.
انواع معاملات طلای آبشده
انواع معاملات طلای آبشده معمولاً دو مسیر اصلی دارد: «معامله نقدی طلای آبشده» و «معامله کاغذی (طلای شرطی)». انواع معاملات طلای آبشده در نوع نقدی، عیار قطعه مشخص و روی فاکتور قطعی است و تسویه همان لحظه انجام می‌شود؛ در نوع شرطی، معامله به شرط تعیین عیار در ری‌گیری صورت می‌گیرد و پس از اعلام نتیجه، اختلاف‌ها تسویه می‌شود. انواع معاملات طلای آبشده مزیت مسیر نقدی سادگی و قطعیت است؛ مزیت مسیر شرطی، سرعت، انعطاف و حذف معطلی پیش از ری‌گیری در لحظه خرید است. انواع معاملات طلای آبشده انتخاب بین این دو، به سطح اعتماد بین طرفین، سرعت مورد نیاز، تجربه کاری و تحمل ریسک خریدار بستگی دارد.
معامله نقدی طلای آبشده
معامله نقدی طلای آبشده زمانی است که عیار قطعه آبشده از قبل مشخص و مستند است (مثلاً پلمب معتبر یا برگه ری‌گیری قبلی دارد) و خریدار بر مبنای همان عیار، قیمت‌گذاری و پرداخت را انجام می‌دهد. معامله نقدی طلای آبشده در این مدل، چون اجرت ساخت وجود ندارد، هزینه‌های جانبی کمتر و نقدشوندگی بالا است؛ اما باید مراقب باشید برگه ری‌گیری قدیمی یا نامعتبر نباشد و پلمب‌ها جعل نشده باشد. معامله نقدی طلای آبشده معمولاً برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که می‌خواهند با قطعیت بیشتر و بدون انتظار برای نتیجه آزمایش، دارایی‌شان را تبدیل کنند و ریسک اختلاف عیار را به حداقل برسانند؛ با این حال قیمت لحظه‌ای و حباب احتمالی بازار نیز باید در محاسبات لحاظ شود.
معامله کاغذی (طلای شرطی)
معامله کاغذی (طلای شرطی) به‌معنای فاکتور کردن آبشده با یک «عیار موقت» و تسویه نهایی پس از ری‌گیری است. معامله کاغذی (طلای شرطی) برای مشتریان قدیمی و معتبر، عیار موقت معمولاً ۷۵۰ در نظر گرفته می‌شود و برای مشتریانی که شناخت کمتری از آنها وجود دارد، ۷۴۰ فاکتور می‌شود؛ سپس با نتیجه آزمایش، اختلاف مثبت یا منفی محاسبه و به یکی از طرفین پرداخت یا دریافت می‌شود. معامله کاغذی (طلای شرطی) مزیتش سرعت و انعطاف است، اما به پیش‌نویس قراردادی روشن نیاز دارد: تعیین آزمایشگاه مورد قبول، نحوه نمونه‌برداری، زمان‌بندی اعلام نتیجه، فرمول تسویه بر حسب هر «یک‌هزارم» اختلاف عیار، و تکلیف هزینه‌های ری‌گیری. معامله کاغذی (طلای شرطی) برای افراد باتجربه سودمند است، اما برای تازه‌واردان بدون همراهی حرفه‌ای توصیه نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: طلای آب شده فردایی چیست و چگونه معامله می شود؟
اصطلاحات رایج در طلای شرطی
اصطلاحات رایج در طلای شرطی دانستن واژگان تخصصی باعث می‌شود سوءتفاهم‌ها کمتر شده و فرایند معامله شفاف‌تر پیش برود. اصطلاحات رایج در طلای شرطی مهم‌ترین‌ها عبارت‌اند از: آبشده شرطی، عیار شرطی، برچسب عیار، ری‌گیری، اعتبار مشتری، طلای کهنه/شکسته و آبشده بدون اجرت. اصطلاحات رایج در طلای شرطی در ادامه هرکدام را با مثال‌های کاربردی توضیح می‌دهیم تا هنگام خرید یا فروش، با معانی دقیق سروکار داشته باشید و بدانید هر عبارت چه اثری بر قیمت و ریسک شما می‌گذارد.
آبشده شرطی
آبشده شرطی همان طلای ذوب‌شده‌ای است که بدون قطعی بودن عیار، معامله می‌شود و تسویه نهایی به نتیجه ری‌گیری موکول است. آبشده شرطی به‌طور عملی یعنی شما بر مبنای یک عیار موقت فاکتور می‌کنید و بعد از آزمایش، اگر عیار واقعی بالاتر یا پایین‌تر از حدِ فرضی باشد، مابه‌التفاوت محاسبه می‌گردد. آبشده شرطی برای واحدهای تولیدی یا طلافروشان که سرعت و حجم معاملات برایشان مهم است کاربرد زیادی دارد؛ با این حال، مستندسازی روند نمونه‌برداری و تعیین آزمایشگاه مرجع، ریسک اختلافات را به حداقل می‌رساند.
بیشتر بخوانید: آزمایش XRF چیست؟ کاربرد آن در تشخیص عیار طلا
عیار شرطی و برچسب عیار شرطی
عیار شرطی و برچسب عیار شرطی اشاره به عیار موقتی دارد که روی فاکتور یا برچسب ثبت می‌شود تا تا تعیین عیار قطعی در آزمایشگاه. عیار شرطی و برچسب عیار شرطی در بازار رایج است که برای مشتری معتبر ۷۵۰ و برای مشتری جدید ۷۴۰ فرض می‌شود؛ اما این صرفاً «فرض معامله» است و سند قطعی نیست. عیار شرطی و برچسب عیار شرطی باید همراه با تاریخ، مشخصات قطعه/قطعات، نام فروشنده و خریدار، و قید «مشروط به نتیجه ری‌گیری» ثبت شود تا در زمان اختلاف، مستند قانونی کافی وجود داشته باشد.
ری‌گیری
ری‌گیری فرآیند آزمایشگاهی برای تعیین دقیق عیار طلاست که معمولاً با روش‌های استاندارد (مانند آتش‌سنجی) انجام می‌شود و نتیجه آن مبنای تسویه نهایی است. ری‌گیری باید در آزمایشگاه‌های مورد قبول دو طرف صورت گیرد و نمونه‌برداری با حضور طرفین یا نمایندگان‌شان انجام شود تا شائبه دست‌کاری کاهش یابد. ری‌گیری تعیین زمان اعلام نتیجه، هزینه آزمایش و مرجع حل اختلاف (مثلاً ری‌گیری دوم در آزمایشگاه دوم) از پیش در قرارداد ذکر شود؛ این شفافیت، اختلافات مالی ناشی از چند «هزارم» تفاوت عیار را به حداقل می‌رساند.
اعتبار مشتری طلا
اعتبار مشتری طلا در معاملات شرطی بسیار مهم است، زیرا عیار موقت بر مبنای شناخت و سابقه طرف مقابل انتخاب می‌شود. اعتبار مشتری طلا برای مشتریان باتجربه و خوش‌حساب، معمولاً عیار بالاتری روی فاکتور درج می‌گردد و روند تسویه روان‌تر است؛ اما برای مشتریان ناشناس، عیار محافظه‌کارانه‌تری لحاظ می‌شود تا ریسک فروشنده مدیریت شود. اعتبار مشتری طلا ایجاد و حفظ اعتبار با خوش‌حسابی، ارائه ضمانت‌های متعارف (چک، سفته یا وثیقه)، و معامله از مسیرهای رسمی به‌دست می‌آید.
طلا کهنه یا طلا شکسته‌شده یا پاره شده
طلا کهنه یا طلا شکسته‌شده یا پاره شده به اقلامی اطلاق می‌شود که کاربرد زینتی خود را از دست داده‌اند و برای بازیافت ذوب می‌شوند. طلا کهنه یا طلا شکسته‌شده یا پاره شده در معاملات شرطی زیاد دیده می‌شود، چون پس از ذوب، عیار نهایی باید در ری‌گیری مشخص شود؛ در نتیجه، کیفیت آلیاژ و وجود ناخالصی‌ها نقش مهمی در نتیجه دارد. طلا کهنه یا طلا شکسته‌شده یا پاره شده هنگام تحویل چنین قطعاتی، فهرست دقیق وزنی، تفکیک رنگ آلیاژها و عدم اختلاط با فلزات غیرمجاز (سیم، قفل متفرقه) مهم است تا نتیجه آزمایش منحرف نشود.
طلای آبشده بدون اجرت و مالیات
طلای آبشده بدون اجرت و مالیات مزیت بزرگ آبشده است؛ چون برخلاف زیورآلات، اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده‌ی اجرت در قیمت نهایی دیده نمی‌شود و شما عملاً نزدیک به «قیمت ماده‌ی طلا» خرید می‌کنید. طلای آبشده بدون اجرت و مالیات البته به‌معنای نبودن تمام هزینه‌ها نیست؛ کارمزدهای بازار، هزینه ری‌گیری، احتمالیِ کسورات ذوب یا افت وزن ناشی از ناخالصی‌ها باید در محاسبه لحاظ شود. طلای آبشده بدون اجرت و مالیات این ویژگی‌ها آبشده را برای سرمایه‌گذارانی که روی تغییرات نرخ اونس و دلار حساب می‌کنند جذاب می‌سازد، ولی دانش فنی معامله و شبکه‌ی امن خریدوفروش، لازمه‌ی ورود حرفه‌ای است.
نحوه خرید طلای شرطی
نحوه خرید طلای شرطی با یک چک‌لیست دقیق و قرارداد شفاف شروع می‌شود: تایید هویت و اعتبار طرف مقابل، تعیین آزمایشگاه، روش نمونه‌برداری، زمان‌بندی و فرمول تسویه بر اساس اختلاف عیار. نحوه خرید طلای شرطی در ادامه ریزترین مراحل عملی را می‌آوریم تا امکان خطا کم شود و از اختلافات بعدی جلوگیری گردد.
تعیین دقیق عیار و وزن
تعیین دقیق عیار و وزن اساس قیمت‌گذاری است. پیش از هرچیز، ترازو با کالیبراسیون معتبر و محیط ثابت استفاده شود و وزن هر قطعه جداگانه ثبت گردد. تعیین دقیق عیار و وزن اگر سابقه‌ی ری‌گیری قبلی وجود دارد، ضمیمه‌ی قرارداد شود؛ در غیر این صورت، نمونه‌برداری با حضور طرفین و پلمب مشترک انجام و روی رسید قید گردد. تعیین دقیق عیار و وزن برای آبشده‌های مخلوط (از چند دسته طلا) همگن‌سازیِ علمی پیش از نمونه‌برداری اهمیت دارد تا نتیجه‌ی آزمایش نماینده‌ی واقعی کل بار باشد.
توجه به برچسب عیار شرطی
توجه به برچسب عیار شرطی الزامی است؛ زیرا این برچسب نشان می‌دهد معامله بر چه مبنایی انجام شده است. توجه به برچسب عیار شرطی روی برچسب باید عیار موقت (مثلاً ۷۴۰ یا ۷۵۰)، تاریخ، مشخصات طرفین، وزن کل، شماره پلمب/رسید نمونه و عبارت «مشروط به ری‌گیری» قید شود. توجه به برچسب عیار شرطی ثبت دقیق این اقلام بعدها راه اختلاف را می‌بندد و در صورت تفاوت نتیجه آزمایش با فرض اولیه، محاسبه‌ی مابه‌التفاوت را بی‌حاشیه می‌کند.
بررسی اعتبار فروشنده یا خریدار
بررسی اعتبار فروشنده یا خریدار مهم‌ترین فیلتری است که ریسک عملیاتی را کنترل می‌کند. بررسی اعتبار فروشنده یا خریدار استعلام سوابق، معامله در بسترهای شناخته‌شده، اخذ تضامین متعارف و نگهداری مستندات (چک، سفته، رسید پلمب و…) آرامش خاطر می‌آورد. بررسی اعتبار فروشنده یا خریدار اگر شناخت کافی وجود ندارد، عیار موقت محافظه‌کارانه‌تر و سقف معامله محدود در نظر بگیرید تا پس از چند تراکنش موفق، اعتبار متقابل شکل بگیرد.
اطلاع از قیمت روز طلا
اطلاع از قیمت روز طلا قبل از صدور فاکتور ضروری است؛ زیرا کوچک‌ترین تغییرات نرخ اونس جهانی یا دلار می‌تواند روی قیمت نهایی اثر بگذارد. اطلاع از قیمت روز طلا منابع معتبر نرخ لحظه‌ای، تابلوی طلافروشان معتبر و مرجع داخلی قابل استناد را بررسی کنید و مبنای محاسبه را در قرارداد ذکر نمایید (مثلاً «میانگین قیمت تابلوی X در ساعت معامله»). اطلاع از قیمت روز طلا فراموش نکنید کارمزدها و هزینه ری‌گیری می‌تواند تفاوت‌های جزئی بین قیمت تئوریک و پرداختی ایجاد کند.
نوشتن قرارداد شفاف
نوشتن قرارداد شفاف قلب معامله شرطی است: تعیین آزمایشگاه (یا دو آزمایشگاه به‌عنوان مرجع دوم)، روش نمونه‌برداری، زمان‌بندی اعلام نتیجه، هزینه‌ها، فرمول دقیق تسویه بر حسب هر «یک‌هزارم» اختلاف عیار، و مرجع داوری یا حل اختلاف. نوشتن قرارداد شفاف ذکر این موارد باعث می‌شود اگر نتیجه ری‌گیری با فرض اولیه همخوان نبود، محاسبه‌ی مابه‌التفاوت قابل‌استناد و بدون تنش انجام شود. نوشتن قرارداد شفاف همچنین قید ممنوعیت مخلوط کردن قطعات پس از نمونه‌برداری و نحوه نگهداری پلمب تا پایان تسویه را اضافه کنید.
اطمینان از صحت طلاهای شکسته یا کهنه
اطمینان از صحت طلاهای شکسته یا کهنه هنگام خرید از افراد حقیقی یا جمع‌آوری بارهای متفرقه بسیار حیاتی است. اطمینان از صحت طلاهای شکسته یا کهنه قطعات غیرطلا (قفل‌های غیر استاندارد، زنجیرهای بدل، سیم‌ها) باید جدا شوند؛ رنگ‌های متفاوت آلیاژ تفکیک گردد؛ و در صورت تردید، نمونه‌های کوچک‌تری برای ری‌گیری گرفته شود. اطمینان از صحت طلاهای شکسته یا کهنه این دقت‌ها جلوی افت وزن غیرمنتظره و اختلاف عیار را می‌گیرد و نتیجه آزمایش را قابل‌اعتماد می‌کند.
نکات مهم هنگام معامله طلای شرطی
نکات مهم هنگام معامله طلای شرطی را می‌توان در سه محور خلاصه کرد: رعایت دقیق شرایط معامله، انتخاب محیط امن و دریافت فاکتور معتبر با ذکر همه‌ی جزئیات. نکات مهم هنگام معامله طلای شرطی این سه محور، ریسک اختلافات و تقلب را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهند و سندیت حقوقی معامله را بالا می‌برند.
رعایت دقیق شرایط معامله
رعایت دقیق شرایط معامله یعنی هرآنچه پیشاپیش توافق کرده‌اید به‌صورت عملی و مستند اجرا شود: نمونه‌برداری مشترک، پلمب، حمل امن تا آزمایشگاه، و تسویه صرفاً بر مبنای گزارش رسمی. رعایت دقیق شرایط معامله هرگونه تغییر مسیر (ری‌گیری در آزمایشگاه دیگر یا باز کردن پلمب بدون حضور طرف مقابل) باید از قبل در قرارداد پیش‌بینی شده باشد. رعایت دقیق شرایط معامله این انضباط اجرایی، مهم‌ترین عامل کاهش تنش‌های پس از اعلام نتیجه است.
انجام معامله در محیط امن
انجام معامله در محیط امن علاوه بر امنیت فیزیکی، امنیت حقوقی و اعتباری را نیز شامل می‌شود. انجام معامله در محیط امن ترجیحاً در واحدهای دارای جواز، اتاق‌های معاملات اتحادیه طلا، یا مکان‌هایی با دوربین و رسیدهای رسمی اقدام کنید؛ از حمل بار نقدی در مکان‌های نامطمئن خودداری نمایید. انجام معامله در محیط امن حفاظت از پلمب، حمل با بیمه، و ثبت ورود و خروج بار، جزو اصول حرفه‌ای است.
دریافت فاکتور معتبر
دریافت فاکتور معتبر باید شامل مشخصات کامل طرفین، تاریخ و ساعت، وزن، عیار موقت، عبارت «مشروط به ری‌گیری»، مرجع آزمایش، فرمول تسویه، هزینه‌ها، و امضای طرفین باشد. دریافت فاکتور معتبر هرچه جزئیات مستندتر باشد، احتمال اختلاف و تفسیرهای سلیقه‌ای کاهش می‌یابد. دریافت فاکتور معتبر نسخه‌های الکترونیک (اسکن یا عکس خوانا) را در کنار اصل فاکتور نگهداری کنید.
بررسی نرخ اجرت و مالیات
بررسی نرخ اجرت و مالیات در آبشده عملاً وجود ندارد، اما کارمزدهای معاملاتی، هزینه ری‌گیری و کسورات ذوب باید روشن باشد. بررسی نرخ اجرت و مالیات اگر معامله‌ی شما با نهاد حقوقی انجام می‌شود، از قواعد مالیاتی مربوط به خریدوفروش فلزات گران‌بها (در حوزه‌ی کسب‌وکار) مطلع باشید تا در گزارش‌دهی مالیاتی دچار مشکل نشوید. بررسی نرخ اجرت و مالیات شفافیت این بخش‌ها باعث می‌شود عدد نهایی غافلگیرتان نکند.
مزایای سرمایه‌گذاری در طلای شرطی
مزایای سرمایه‌گذاری در طلای شرطی برای فعالان حرفه‌ای قابل‌توجه است: حذف اجرت ساخت، سرعت گردش سرمایه، و امکان خرید در قیمت نزدیک به ماده‌ی طلا. مزایای سرمایه‌گذاری در طلای شرطی البته برای افراد تازه‌کار تنها در کنار آموزش و همراهی متخصص توصیه می‌شود.
کاهش هزینه‌های جانبی
کاهش هزینه‌های جانبی بزرگ‌ترین مزیت آبشده و معاملات شرطی است؛ چون اجرت ساخت و مالیاتِ مرتبط با اجرت در قیمت نهایی دخیل نیست. کاهش هزینه‌های جانبی در مقایسه با زیورآلات، نقطه‌ی ورود سرمایه‌گذار به بازار طلا را اقتصادی‌تر می‌کند و بازده خالص را بهبود می‌دهد. کاهش هزینه‌های جانبی با این حال هزینه‌های پنهان مثل ری‌گیری، حمل و بیمه را در محاسبات لحاظ کنید.
جذابیت برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت
جذابیت برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ناشی از نقدشوندگی بالای آبشده و امکان چرخش سریع سرمایه است. جذابیت برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت معامله‌گر می‌تواند از نوسانات کوتاه‌مدت نرخ ارز و اونس بهره ببرد، بی‌آنکه درگیر اجرت و حباب زیورآلات شود. جذابیت برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت البته به ابزارهای کنترل ریسک (حد ضرر، تنوع زمانی خرید) و تسلط بر قیمت‌های لحظه‌ای نیاز دارد.برای آشنایی با بهترین روش سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، لطفا مقاله ی بهترین روش سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت چیست؟ را مطالعه بفرمایید.
دسترسی آسان به بازار
دسترسی آسان به بازار به‌ویژه در شهرهای بزرگ و مراکز اصلی طلا ممکن است؛ کانال‌های معتبر، اتحادیه‌ها و فروشندگان شناخته‌شده فراوانند. دسترسی آسان به بازار این دسترس‌پذیری به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد در مقیاس‌های متفاوت وارد شوند؛ از قطعات کوچک تا بارهای بزرگ. دسترسی آسان به بازار اما همیشه از مسیرهای رسمی و با اخذ فاکتور معتبر وارد شوید تا در صورت نیاز پیگیری حقوقی ممکن باشد.
معایب سرمایه‌گذاری در طلای شرطی
معایب سرمایه‌گذاری در طلای شرطی عمدتاً به ریسک‌های فنی و اجرایی مربوط است: عدم قطعیت عیار، تقلب، و نیاز به دقت بالا در مستندسازی و قرارداد.
عدم قطعیت در عیار
عدم قطعیت در عیار ذات معامله شرطی است؛ چون پیش از ری‌گیری عیار قطعی معلوم نیست. عدم قطعیت در عیار اگر عیار واقعی پایین‌تر از فرض اولیه باشد، خریدار متضرر می‌شود و بالعکس. عدم قطعیت در عیار راه‌حل‌های کاهش ریسک شامل انتخاب آزمایشگاه معتبر، نمونه‌برداری مشترک، و قید فرمول تسویه روشن در قرارداد است.
ریسک تقلب
ریسک تقلب مانند مخلوط کردن قطعات غیرطلا، دست‌کاری نمونه، پلمب‌های جعلی یا برگه‌های ری‌گیری قدیمی، همیشه وجود دارد. ریسک تقلب مقابله با آن نیازمند شبکه امن از فروشندگان معتبر، احراز هویت دقیق، و حمل‌ونقل تحت نظارت است. ریسک تقلب معامله در محیط‌های رسمی و استفاده از رسیدهای پلمب و ویدئوی نمونه‌برداری (در صورت امکان) کمک‌کننده است.
نیاز به دقت بالا در معامله
نیاز به دقت بالا در معامله از تنظیم جزئیات فاکتور تا نحوه‌ی تسویه بر حسب هر «هزارم» اختلاف عیار را دربرمی‌گیرد. نیاز به دقت بالا در معامله یک بی‌دقتی کوچک می‌تواند به اختلاف مالی بزرگ منجر شود؛ بنابراین داشتن چک‌لیست خرید، ثبت دقیق وزن و عیار موقت، و تعیین مرجع داوری ضروری است. نیاز به دقت بالا در معامله این سطح از دقت برای تازه‌کاران ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
پیشینه حقوقی و فقهی معاملات شرطی طلا
پیشینه حقوقی و فقهی معاملات شرطی طلا در فقه معاملات، «بیع شرطی» و «تعلیق بر تحقق امری مشخص» سابقه دارد و در عمل، توافق بر «ری‌گیری» مصداق تعلیق نتیجه بر علم به عیار است. پیشینه حقوقی و فقهی معاملات شرطی طلا اصل، «تراضی و شفافیت شروط» است؛ بنابراین ذکر همه‌ی شروط در فاکتور و قابل‌اثبات بودن فرآیند، معامله را از اختلافات بعدی مصون می‌کند. پیشینه حقوقی و فقهی معاملات شرطی طلا توصیه می‌شود برای معاملات با مبالغ بالا از قرارداد مکتوب و امضای دو شاهد یا مهر واحد صنفی استفاده شود.
فرمول‌های رایج قیمت‌گذاری و تسویه در طلای شرطی
فرمول‌های متداول در محاسبه و تسویه طلای شرطی معمولاً به‌صورت زیر محاسبه می‌شوند:
وزن × (عیار واقعی ÷ ۷۵۰) × نرخ هر گرم طلای ۱۸ عیار
در صورتی‌که عیار موقت با عیار واقعی اختلاف داشته باشد، این اختلاف به‌صورت «هزارم» روی کل وزن اعمال شده و مابه‌التفاوت آن در زمان تسویه پرداخت یا دریافت می‌شود.
برای جلوگیری از اختلافات، بهتر است در قرارداد یا رسید، مبنای نرخ (تابلوی مرجع بازار) و زمان دقیق تسویه مشخص شود تا اثر نوسان قیمت به‌صورت شفاف مدیریت گردد.
در بارهای مخلوط یا نامتجانس نیز، ابتدا همگن‌سازی (Melting) و سپس نمونه‌برداری علمی (Sampling) انجام می‌شود تا عیار واقعی به‌دست آید.
برای محاسبه سریع و دقیق قیمت طلا، می‌توانید از ابزارهای آنلاین زریال گلد استفاده کنید: محاسبه آنلاین قیمت طلای آبشده،طلای نو با اجرت و دست دوم
چک‌لیست طلایی خرید امن آبشده شرطی
چک‌لیست طلایی خرید امن آبشده شرطی شامل ۱۰ گام کلیدی است: راستی‌آزمایی هویت و جواز، توافق کتبی روی آزمایشگاه، تعیین فرمول تسویه، نمونه‌برداری مشترک و پلمب، ثبت عیار موقت و وزن تفکیکی، درج عبارت «مشروط به ری‌گیری»، قید هزینه‌ها، تعیین زمان‌بندی نتیجه، مستندسازی حمل و تحویل، و نگهداری نسخ فاکتور و رسیدها. چک‌لیست طلایی خرید امن آبشده شرطی این چک‌لیست را هر بار مرور کنید تا احتمال خطا به حداقل برسد.
جدول مقایسه
جدول مقایسه در یک نگاه تفاوت‌ها را نشان می‌دهد:
| شاخص | معامله نقدی آبشده | معامله کاغذی (طلای شرطی) |
| قطعیت عیار | بالا (عیار قطعی/مستند) | متوسط (عیار موقت تا ری‌گیری) |
| سرعت انجام | متوسط | بالا |
| ریسک اختلاف | کم | متوسط تا زیاد (بسته به مدیریت فرآیند) |
| مناسب برای | تازه‌کار و حرفه‌ای | بیشتر حرفه‌ای و افراد آشنا |
| نیاز به قرارداد | کمتر ولی توصیه می‌شود | ضروری و پرجزئیات |
| هزینه‌های جانبی | پایین | پایین + هزینه ری‌گیری |
| نقدشوندگی | بالا | بالا |
سوالات متداول
طلای شرطی چه تفاوتی با طلای آبشده معمولی دارد؟
در آبشده معمولی، عیار قطعی و مستند است و تسویه همان لحظه انجام می‌شود؛ اما در طلای شرطی، عیار «موقت» است و نتیجه‌ی ری‌گیری تسویه نهایی را تعیین می‌کند. معامله شرطی انعطاف و سرعت بیشتری دارد اما به قرارداد دقیق، انتخاب آزمایشگاه معتبر و مدیریت ریسک اختلاف عیار نیاز دارد.
چرا در معاملات طلای شرطی برای مشتریان مختلف عیار متفاوتی در نظر گرفته می‌شود؟
موضوع «اعتبار مشتری» است؛ برای مشتریان قدیمی و خوش‌حساب عیار موقت بالاتر (مثلاً ۷۵۰) و برای مشتریان جدید یا ناشناس، عیار محافظه‌کارانه‌تر (مثلاً ۷۴۰) فاکتور می‌شود تا ریسک فروشنده مدیریت شود. این تفاوت صرفاً «فرض معامله» است و نتیجه ری‌گیری ملاک نهایی خواهد بود.
آیا معامله طلای شرطی از نظر قانونی مشکلی دارد؟
اصل، «تراضی طرفین» و «شفافیت شروط» است؛ اگر مفاد قرارداد (ری‌گیری، فرمول تسویه، زمان‌بندی، هزینه‌ها) روشن و قابل‌اثبات باشد و از مسیرهای رسمی و دارای فاکتور معتبر انجام شود، معامله از منظر حقوقی قابل دفاع است. برای مبالغ بالا، استفاده از قرارداد مکتوب و ذکر مرجع حل اختلاف توصیه می‌شود.
چگونه می‌توان از صحت و دقت عیار طلای شرطی اطمینان حاصل کرد؟
با نمونه‌برداری مشترک، پلمب رسمی، انتخاب آزمایشگاه معتبر، همگن‌سازی بار، و پیش‌بینی ری‌گیری دوم به‌عنوان مرجع داوری. ثبت تمام مراحل در فاکتور و رسیدها و نگهداری مستندات، احتمال اختلاف و اتهام دست‌کاری را به حداقل می‌رساند.
چه نکاتی را باید هنگام خرید طلای شرطی رعایت کنیم تا ضرر نکنیم؟
فهرست کوتاه: انتخاب فروشنده معتبر، قرارداد شفاف با فرمول تسویه، تعیین آزمایشگاه و روش نمونه‌برداری، ثبت عیار موقت و وزن، اطلاع از نرخ مرجع در زمان معامله، و قید همه هزینه‌ها. این چک‌لیست ساده، خطاهای رایج را تا حد زیادی خنثی می‌کند.
