مالیات طلا 1404 چقدر است؟ آیا خرید و فروش طلا مشمول مالیات می‌شود؟​

مقدمه

با تصویب اصلاحیه قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۰ و اجرایی شدن آن از سال ۱۴۰۱ به بعد، وضعیت مالیات در خرید طلا و فروش آن به‌طور چشمگیری تغییر کرد. دیگر صرفاً بحث درصد ثابت مالیات ارزش افزوده بر کل مبلغ فاکتور مطرح نیست، بلکه باید مشخص شود که این مالیات بر اساس چه بخش‌هایی از طلا محاسبه می‌شود: سود فروشنده، اجرت ساخت یا وزن خالص طلا؟

در این مقاله، به‌صورت دقیق و قانونی بررسی می‌کنیم:

• چه اشخاصی مشمول مالیات در خرید یا فروش طلا هستند؟

• محاسبه مالیات طلا در سال ۱۴۰۳ چگونه انجام می‌شود؟

• تفاوت مالیات طلا با سکه و طلای آب‌شده چیست؟

• نقش خریدار، فروشنده و سازمان مالیاتی در فرآیند چیست؟

• آیا معاملات آنلاین و غیررسمی طلا نیز مشمول مالیات هستند؟

تمامی اطلاعات این مقاله بر پایه منابع معتبر مانند سازمان امور مالیاتی کشور، تحلیل‌های کارشناسان اقتصادی و داده‌های به‌روز از وب‌سایت‌های تخصصی مانند «تدبیر تجارت پارسیان»، «میلی گلد» و «اقتصاد آنلاین» جمع‌آوری شده است تا راهنمایی کاربردی، شفاف و دقیق برای کاربران عمومی، طلافروشان، حسابداران و مشاوران مالیاتی فراهم شود.

مشمولان مالیات در بازار طلا چه کسانی هستند؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که در هنگام خرید طلا، خریدار مستقیماً موظف به پرداخت مالیات است؛ در حالی‌که قانون، این مسئولیت را به شکل متفاوتی تعریف کرده است. بر اساس قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده که از تیرماه ۱۴۰۰ اجرایی شده، فروشندگان طلا (اعم از طلافروشان، جواهرفروشان و فروشگاه‌های آنلاین) موظف هستند مالیات تعیین‌شده را محاسبه، اخذ و به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کنند.

بر اساس این قانون:

• خریدار طلا، صرفاً باید مالیات اجرت و سود فروشنده را پرداخت کند، نه مالیات بر وزن خالص طلا.

• فروشنده طلا، وظیفه دارد فاکتور رسمی شامل مبلغ کل، مالیات بر ارزش افزوده اجرت و سود را به خریدار ارائه دهد.

• سازمان امور مالیاتی کشور نیز با استفاده از سامانه‌های پایش الکترونیکی (مانند سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی)، فروش‌های واقعی را بررسی می‌کند.

این قانون در راستای حمایت از مصرف‌کنندگان و حذف مالیات از اصل سرمایه (یعنی طلای خالص) تدوین شده تا شفافیت اقتصادی افزایش یابد و بخش غیررسمی بازار کاهش پیدا کند.

نکته مهم این است که هرگونه فروش طلای نو، طلاهای بازسازی‌شده، طلای آب‌شده و حتی فروش طلا به‌صورت مجازی یا از طریق شبکه‌های اجتماعی نیز در صورت تشخیص فعالیت تجاری، مشمول مالیات خواهد بود.

مالیات طلا در سال ۱۴۰۳ چقدر است؟

بر اساس آخرین به‌روزرسانی قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران که از تیرماه ۱۴۰۰ اجرایی شد، نحوه محاسبه مالیات بر طلا به شکل معناداری تغییر کرد. تا پیش از این اصلاحیه، فروش طلا مشمول مالیات ۹ درصدی بر کل مبلغ فاکتور بود؛ یعنی نه‌تنها بر سود و اجرت، بلکه بر وزن طلای خام نیز مالیات محاسبه می‌شد. این موضوع انتقادات گسترده‌ای را به همراه داشت، زیرا مردم باید برای اصل سرمایه خود نیز مالیات می‌پرداختند.

اما از سال ۱۴۰۳ چه تغییراتی اعمال شده است؟

مطابق با ماده (۲۶) قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید، طلا، نقره و پلاتین، اگر به صورت خام و سرمایه‌ای معامله شوند، از پرداخت مالیات معاف هستند. به همین دلیل:

• فروش طلای خالص یا سرمایه‌ای (مثل شمش و سکه رسمی بانک مرکزی): مالیات ندارد.

• فروش طلای ساخته‌شده (زیورآلات، النگو، انگشتر و…) مشمول مالیات فقط بر اجرت و سود فروشنده است.

نرخ مالیات چقدر است؟

• نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳ همچنان ۹ درصد باقی مانده است.

• این ۹ درصد فقط روی مجموع اجرت ساخت + سود فروشنده اعمال می‌شود.

• به‌عنوان مثال:
  اگر قیمت طلای خام = ۲۰ میلیون تومان،
  اجرت ساخت = ۲ میلیون تومان،
  سود فروشنده = ۱ میلیون تومان باشد،
  مالیات = ۹٪ × (۲ + ۱) = ۲۷۰ هزار تومان.

این تغییر باعث شده قیمت نهایی طلا برای مصرف‌کننده تا ۱۰٪ کاهش یابد و از فشار روانی خرید طلا کم شود. لازم به ذکر است طلافروشان موظف‌اند این مالیات را به‌صورت جداگانه در فاکتور رسمی قید کنند، نه اینکه به کل مبلغ اضافه کنند.

آیا سکه و طلای آب‌شده هم مشمول مالیات هستند؟

در شرایط فعلی بازار ایران، طلا صرفاً به شکل زیورآلات خرید و فروش نمی‌شود. بسیاری از افراد، به‌ویژه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، اقدام به خرید سکه، خرید شمش و طلای آب‌شده می‌کنند. سؤال اصلی اینجاست که آیا این اشکال از طلا نیز مشمول مالیات هستند؟

۱. سکه بانک مرکزی (طرح جدید و قدیم):

بر اساس اعلام رسمی بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی، سکه‌هایی که مستقیماً از بانک ملی یا از طریق سامانه رسمی سکه فروخته می‌شوند، مشمول مالیات نیستند. این سکه‌ها جزء دارایی‌های سرمایه‌ای محسوب می‌شوند و هدف از خرید آن‌ها اغلب سرمایه‌گذاری است، نه مصرف.

با این حال، فروش مجدد این سکه‌ها به طلافروشی‌ها یا افراد دیگر، در صورتی که فعالیت شغلی تلقی شود، ممکن است مشمول مالیات عملکرد یا مالیات مقطوع شود. بنابراین سرمایه‌گذاران باید دقت داشته باشند در حجم معاملات و دفعات فروش خود زیاده‌روی نکنند.

۲. طلای آب‌شده:

وضعیت طلای آب‌شده (Re-melted Gold) کمی پیچیده‌تر است. اگر معامله توسط افراد عادی و برای حفظ سرمایه انجام شود، مشمول مالیات نیست. اما اگر خرید و فروش طلای آب‌شده به‌صورت مداوم و در حجم بالا انجام شود، از نظر قانون، فعالیت اقتصادی محسوب شده و مشمول مالیات خواهد بود.

طبق دستورالعمل سازمان امور مالیاتی:

«هرگونه خرید و فروش طلای آب‌شده خارج از چارچوب صنفی یا بدون ثبت در سامانه مؤدیان، مشمول بررسی و اعمال مالیات عملکرد خواهد بود.»

آیا خریدار موظف به پرداخت مالیات طلا است؟

یکی از پرتکرارترین سوالاتی که مشتریان هنگام خرید طلا دارند این است که:
“آیا پرداخت مالیات بر عهده منِ خریدار است یا فروشنده؟”

پاسخ به این سؤال در قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید (اجرایی از تیر ۱۴۰۰) به‌وضوح آمده است. بر اساس این قانون، مسئول محاسبه، دریافت و پرداخت مالیات، فروشنده طلا است. اما نکته مهم اینجاست که این مالیات از خریدار اخذ می‌شود. در واقع، فروشنده صرفاً «واسط انتقال» مالیات به دولت است.

وظایف هر یک از طرفین معامله:

• فروشنده:

  • موظف است طلا را با فاکتور رسمی بفروشد.

  • باید فقط بر اجرت و سود، مالیات ۹٪ محاسبه کند.

  • باید کد مالیاتی فعال و ثبت‌شده در سامانه مودیان داشته باشد.

• خریدار:

  • موظف به پرداخت همان مالیات قیدشده در فاکتور رسمی است.

  • باید فاکتور را بررسی کند تا مالیات فقط روی اجرت و سود باشد نه وزن طلا.

در واقع، خریدار فقط باید همان مالیاتی را پرداخت کند که قانون مشخص کرده است، و نه بیشتر. اگر طلافروشی، مالیات را روی کل مبلغ فاکتور محاسبه کرد یا فاکتور رسمی ارائه نداد، خریدار می‌تواند خرید را انجام ندهد یا موضوع را از طریق سازمان امور مالیاتی پیگیری کند.

نکته کلیدی:

پرداخت مالیات توسط خریدار الزامی است، اما باید به‌صورت شفاف و قانونی باشد. در این صورت، نه فروشنده متضرر می‌شود و نه خریدار مالیات اضافی پرداخت می‌کند.

نحوه محاسبه دقیق مالیات در فاکتورهای رسمی طلا

یکی از راه‌های مهم برای جلوگیری از سوءاستفاده یا پرداخت مالیات اضافی، آشنایی کامل با فرمول رسمی محاسبه مالیات طلا در فاکتور است. طبق قانون، مالیات طلا باید به شکل دقیق زیر محاسبه شود:

فرمول رسمی:

مالیات طلا = ۹٪ × (اجرت ساخت + سود فروشنده)

برخلاف گذشته، مالیات بر وزن یا قیمت طلای خام (که ارزش سرمایه‌ای دارد) حذف شده و تنها بر خدمات و سود تعلق می‌گیرد.

مثال عددی برای شفاف‌سازی:

• وزن طلا: 5 گرم

• قیمت طلا هر گرم: 2,200,000 تومان

• اجرت ساخت هر گرم: 300,000 تومان

• سود فروشنده: 7٪

محاسبات:

1. مبلغ طلای خام: 5 × 2,200,000 = 11,000,000 تومان

2. مجموع اجرت: 5 × 300,000 = 1,500,000 تومان

3. سود فروشنده (۷٪ × مجموع طلا + اجرت): ۷٪ × (11,000,000 + 1,500,000) = 875,000 تومان

4. جمع اجرت + سود: 1,500,000 + 875,000 = 2,375,000 تومان

5. مالیات نهایی: ۹٪ × 2,375,000 = 213,750 تومان

🔹 در نتیجه: مالیات قابل پرداخت تنها ۲۱۳,۷۵۰ تومان است، نه ۹٪ کل مبلغ ۱۲.۵ میلیون تومان.

چرا دانستن این فرمول اهمیت دارد؟

• بسیاری از طلافروشان، به‌دلیل عدم آموزش یا برای سادگی، مالیات را به کل فاکتور اعمال می‌کنند که غیرقانونی است.

• خریدارانی که از نحوه محاسبه اطلاع دارند، راحت‌تر می‌توانند از حق خود دفاع کنند.

چگونه از پرداخت مالیات غیرقانونی در خرید طلا جلوگیری کنیم؟

با وجود تصویب قوانین جدید، هنوز هم برخی فروشندگان اقدام به دریافت مالیات غیرقانونی یا مازاد از مشتریان می‌کنند. اما خوشبختانه راهکارهایی برای جلوگیری از این تخلفات وجود دارد.

۱. فاکتور رسمی و معتبر درخواست کنید

اولین قدم، دریافت فاکتور رسمی با مهر و امضای فروشگاه است. فاکتور باید شامل:

• نام فروشگاه، کد اقتصادی، شماره ثبت

• وزن، قیمت روز، اجرت ساخت، درصد سود

• مبلغ مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت جداگانه

باشد. بدون فاکتور، هیچ خریدی قابل پیگیری قانونی نیست.

۲. قبل از خرید، فرمول مالیات را خودتان حساب کنید

با داشتن آگاهی از نحوه محاسبه (همان فرمول بالا)، خودتان می‌توانید بررسی کنید آیا عدد گفته‌شده در فاکتور واقعی است یا نه.

۳. از فروشگاه‌های دارای کد مالیاتی خرید کنید

سایت‌هایی مانند سامانه مودیان مالیاتی یا اپلیکیشن‌هایی مانند «سامانه مالیات من» اطلاعات ثبت‌شده فروشگاه‌ها را نمایش می‌دهند.

۴. گزارش تخلفات به سازمان امور مالیاتی

اگر فروشنده از دادن فاکتور خودداری کرد یا مالیات را بیش از حد قانونی اعلام کرد، می‌توانید به شماره ۱۵۲۶ (مرکز پاسخگویی امور مالیاتی) یا سایت tax.gov.ir گزارش دهید.

جدول مقایسه مالیات طلا، سکه و طلای آب‌شده

سوالات متداول درباره مالیات طلا

آیا مالیات طلا شامل دست دوم هم می‌شود؟

خیر. طبق قانون، خرید و فروش طلای دست دوم به دلیل نداشتن اجرت و سود، مشمول مالیات نیست. اما برخی فروشندگان برای آن نیز مالیات می‌گیرند که غیرقانونی است.

آیا خرید طلا از سایت‌های آنلاین مشمول مالیات است؟

بله، اگر سایت دارای نماد اعتماد الکترونیکی و کد مالیاتی باشد، ملزم به دریافت مالیات بر اجرت و سود است. خرید از فروشگاه‌های بدون مجوز خطرناک است.

آیا معاملات بین دو شخص حقیقی مشمول مالیات است؟

اگر به‌صورت موردی باشد، خیر. اما اگر خرید و فروش طلا به‌صورت مستمر و تجاری باشد، فعالیت اقتصادی محسوب شده و مشمول مالیات عملکرد خواهد شد.